Jak powinna wyglądać weryfikacja efektów uczenia się w kształceniu zdalnym?

W marcu 2020 roku, kiedy wprowadzono kształcenie zdalnie, sesja i wiążące się z nią egzaminy oraz zaliczenia, wydawały się odległą przyszłością. Większość uczelni miała nadzieję, że do czerwca sytuacja wróci do poprzednio znanych ram i uda się sesje przeprowadzić bez większych zmian. Rzeczywistość okazała się inna.

Niestety dla studentów w dużej mierze stresująca. Zgodnie z wynikami naszych badań, część weryfikacji efektów uczenia się opierała się głównie na nauce na pamięć, a więc nie angażowała studentów w odpowiedni sposób. Warto wspomnieć, że efekty uczenia się z zakresu wiedzy są ważne, jednak nie można, mimo tak wyjątkowej sytuacji, pomijać efektów z zakresu kompetencji społecznych i umiejętności, których nie da się osiągnąć bazując jedynie na nauce na pamięć, a co najważniejsze, nie jest możliwa ich weryfikacja w formie tzw. “pamięciówek”.

Studenci sami wskazywali, że chcieliby, by egzaminy i zaliczenia miały bardziej angażujące formy, dostosowane do treści przekazywanych podczas zajęć. Jako przykłady można podać: eseje, projekty grupowe, projekty indywidualne skupiające się na opisaniu zjawiska bądź rozwiązaniu problemu, przygotowanie raportów. Tego typu metody jednocześnie mają tę zaletę, że uniemożliwiają studentom niesamodzielne przystępowanie do zaliczeń, co w rozwiewa obawy nauczycieli akademickich.

W wielu przypadkach skutkowało to drastycznym ograniczeniem czasu na przesłanie odpowiedzi, co działało na studentów demotywacyjne i stresująco. Przykładowo 30 sekund na przeczytanie pytania i wszystkich odpowiedzi, a następnie wybranie właściwej, realnie nie pozwala zweryfikować wiedzy, a głównie umiejętność szybkiego czytania i podejmowania decyzji. Z całą pewnością tego typu praktyki nie powinny być dopuszczalne przez uczelnie.

Wskazuje to na potrzebę wewnątrzuczelnianych regulacji, które określą sposób i formę prowadzenia weryfikacji osiągania efektów uczenia się. Pozostawienie wszystkiego w tym zakresie do własnej decyzji nauczycieli akademickich skutkuje skrajnie różnymi rozwiązaniami w obrębie studentów jednego kierunku co może wydawać się niesprawiedliwe. Określenie rekomendacji w tym zakresie oraz zasad ewaluacji sposobów weryfikowania efektów uczenia się z pewnością pomoże przygotować się do zaliczeń i egzaminów zarówno nauczycielom akademickim, jak i studentom.

Jednocześnie obowiązkiem uczelni jest zapewnić stosowną platformę do przeprowadzania egzaminów i zaliczeń online. Niepożądane jest, by studenci jednego kierunku mieli egzaminy i zaliczenia na kilku różnych platformach. Oprócz samego zapewnienie narzędzi, niektóre uczelnie organizują szkolenia, pozwalające na dogłębne zapoznanie się ze wszystkimi możliwościami danej platformy dla nauczycieli akademickich. Jeśli studenci wcześniej nie mieli możliwości korzystania z takiego narzędzia - warto się zastanowić czy nie zorganizować możliwości przetestowania przed podejściem do egzaminu czy zaliczenia. Z pewnością zminimalizuje to stres związany z brakiem doświadczenia w korzystaniu z tego typu rozwiązań.

Wśród pytań związanych z weryfikacją efektów uczenia się online, pojawiają się też takie, które związane są z problemami technicznymi. Co jak studentowi w trakcie egzaminu, nie z jego winy, zostanie przerwane połączenie? I w tej mierze niektóre uczelnie przygotowały rozwiązania - i znów, w tym wypadku także ważne jest, by były to rozwiązania ogólnouczelniane, a nie wprowadzane samodzielnie przez poszczególnych nauczycieli akademickich - uniemożliwi to traktowanie studentów w sposób jednakowy i sprawiedliwy. Wśród funkcjonujących rozwiązań, m.in. są takie, które wskazują, że jeśli studentowi z powodów technicznych zostanie przerwane połączenie, nie traci on terminu egzaminu, ale przystępuje do weryfikacji w sposób ustny, podczas bezpośredniego połączenia z nauczycielem akademickim. Wiele uczelni, chcąc zapobiegać problemom technicznym, udostępnia swój sprzęt - student może przystąpić do egzaminu z uczelnianej pracowni, która zapewnia stabilność łącza, co należy określić jako bardzo dobrą praktykę.

W trakcie opracowywania artykułu korzystano z publikacji “Kształcenie zdalne - historia prawdziwa. Oczami studentów” i “Kształcenie zdalne - historia prawdziwa. Oczami samorządów studenckich” oraz z wniosków z prowadzonych w ramach projektu szkoleń z samorządami studenckimi.

Paula Leśniewska, Julia Sobolewska